Langendijk studeerde af als architect met de specialisatie biomimicry en werkte daarna kort bij een architectenbureau. Daar was nog niet veel ruimte voor biomimicry als ontwerptool, dus begon ze voor zichzelf. “Ik adviseer en ontwerp op verschillende schaalniveaus. Altijd met als uitgangspunt: gezondheid, circulair, klimaatadaptief, natuurinclusief.” Samen met het consortium Plan C werkt ze nu aan het ontwikkelen van circulaire woningen in Assen voor woningbouwcorporatie Actium. Actium is een van de initiatiefnemers van Drenthe Woont Circulair, waarbij zes consortia in de ‘Drentse Proeftuin’ werken aan en experimenteren met het ontwikkelen van een circulaire sociale huurwoning.
“Voor mij zijn de toekomstige bewoners ontzettend belangrijk. We moeten voorkomen dat we straks een goed werkend ontwerp hebben, maar niemand zich er thuis voelt. Daarom wil ik de bewoners vanaf het begin al aan tafel hebben. Welke ruimtes zijn voor de bewoners het belangrijkste en waar moeten deze minimaal aan voldoen? Willen ze de keuken liever aan de straat- of tuinzijde? Met een gesloten of open keuken? Bovendien kun je mensen meekrijgen met ideeën over duurzaamheid door ze te laten meedenken en kennis te delen.”
Tijdens het ontwerpen vraagt Langendijk zich steeds af: welk probleem kan ik voor de bewoners oplossen? “Als ze bijvoorbeeld een circulaire keuken hebben zijn mensen verzekerd van goede service en de beste apparatuur. Ze hoeven zich dan geen zorgen te maken over dat ze moeten betalen als iets kapot gaat. Dat zou stress kunnen verminderen. Het gaat erom mensen verder te helpen door het bieden van goede oplossingen. Dat werkt meerdere kanten op: door het toepassen van een circulaire keuken kunnen mensen gebruik maken van A-apparatuur. Daarnaast kun je door goede apparatuur te gebruiken energie besparen. Ook is het, door het aanschaffen van dezelfde apparaten, mogelijk om apparaten met elkaar te laten communiceren zodat de (af)wasmachine draait op het meest gunstige tijdstip.”
De sociale huurwoningen in Assen worden modulair, met een vaste kern waarbij variatie mogelijk is. Toilet, badkamer, meterkant en installatieruimte zitten altijd op dezelfde plek, maar de keuken kan op twee plekken. “Naar aanleiding van bewonerssessies en gesprekken met de bouwer en installateur zijn we tot de conclusie gekomen dat we nu een kern hebben ontwikkeld die efficiënt is en waarvan de bewoners blij worden.”
“In een van de andere bewonerssessies hebben we het gehad over de deeleconomie. In het stedenbouwkundig plan staan alle woningen nu zó ingetekend dat mensen elkaar nooit gaan ontmoeten. Want alle achtertuinen zitten bij elkaar en iedereen staat dus met z’n rug naar elkaar toe. Terwijl het, als je met elkaar wilt samenleven en wilt delen, essentieel is dat je elkaar ontmoet en leert kennen.”
“Uiteindelijk hebben we door de gesprekken met de bewoners opgehaald dat ze een gemeenschappelijke ontmoetingsplek wel zien zitten maar dat ze zich zorgen maken over bijvoorbeeld het onderhoud, overlast en vandalisme. Dat ze iets van hun tuin moeten opofferen vinden ze geen probleem. We hebben nu de gemeenschappelijke tuin iets verkleind om zo de voorziene problemen te voorkomen en er zullen duidelijke afspraken gemaakt moeten worden over het gebruik van de tuin. De bergingen en tuinafscheiding zijn hierdoor een essentiële ontwerpopgave geworden, omdat dit de buffer is tussen privé en openbaar gebied.”
De sociale huurwoningen in Assen worden modulair, met een vaste kern waarbij variatie mogelijk is.
Passief ontwerpen is een belangrijk uitgangspunt voor de sociale huurwoningen. “Dat houdt in dat je in het ontwerp al zoveel mogelijk problemen probeert te voorkomen. In de natuur is alles afgestemd op de zon. Dat betekent dat je in het ontwerp al rekening houdt met de zonwering, de positie en grootte van de ramen en slim gebruik maakt van het dakoppervlak. Ook gaat het om denken op de langere termijn. Moet de constructie over een paar jaar nog uit te breiden zijn?”
Daarnaast is de feedbackloop een belangrijk onderdeel van het proces. “Dat was mijn belangrijkste leerpunt tijdens de CIRCO Track. In de natuur is feedback onmisbaar, want organismen moeten zich optimaliseren en perfectioneren door zich te blijven aanpassen aan de veranderende omstandigheden, omdat ze anders uitsterven. Hetzelfde geldt tijdens een bouwproces: ook als een huis is opgeleverd zouden de partijen betrokken moeten blijven. Niet alleen om bewoners te begeleiden in het gebruik van het huis, maar ook om zelf van het gebruik te leren. Nu is het vaak zo dat bewoners de sleutel krijgen en een handdruk: succes ermee. Dat moet en kan anders. De feedbackloop is ook belangrijk binnen het project Drenthe Woont Circulair. De consortia wisselen onderling veel kennis en ervaring uit. Daarbij zijn ook fouten nuttig om te delen.”
“Ik merk dat er steeds meer aandacht komt voor duurzaamheid, circulair bouwen en natuurlijke materialen zoals hout, maar veel mensen weten toch nog niet zo goed hoe het precies moet. Ook ik heb de wijsheid niet in pacht. Ik zeg altijd: je moet gewoon je gezonde verstand gebruiken. Wees je ervan bewust waar grondstoffen vandaan komen, waar en hoe producten gemaakt worden en welke consequenties dit met zich meebrengt. Natuurlijke materialen hebben altijd onderhoud nodig. Alles wat leeft heeft meer aandacht nodig. Als iets onderhoudsvrij is, is het vaak troep en slecht voor je gezondheid. Je gaat zelf toch ook naar de tandarts?”
Dit betreft een artikel van Circo, het originele artikel is te vinden op: https://www.circonl.nl/experimenteren-met-circulaire-sociale-huurwoningen-leren-van-de-natuur/